- Zondag 10 april staat de eerste ronde van de Franse presidentsverkiezingen op het programma
- De grote favorieten zijn de huidige centrum-liberale president Emmanuel Macron en Marine Le Pen van de radicaal-rechtse partij Rasssemblement National.
- In de peilingen doet Le Pen het steeds beter, al hangt veel van de kiezersopkomst af
- Lees ook: President Macron heeft zonder dat iemand het gemerkt heeft al meer dan een jaar geleden de kleur van de Franse vlag veranderd
Stemgerechtigden in Frankrijk gaan zondag 10 april naar de stembus om te stemmen voor een nieuwe president. Het is de eerste ronde: als niemand een absolute meerderheid behaalt gaan de twee best presterende kandidaten naar de tweede ronde, die plaatsvindt op 24 april.
De huidige president Emmanuel Macron is favoriet om de verkiezingen te winnen, maar een winst is allerminst een zekerheid.
De rechts-conservatieve Marine Le Pen is de afgelopen weken bezig aan een inhaalslag en stijgt hard in de peilingen.
Macron en Le Pen lijken samen te gaan uitmaken wie de nieuwe president van Frankrijk wordt. Tien dingen die je moet weten over de spannende verkiezingsrace:
Het is de tweede keer dat ze tegen elkaar opnemen
In 2017 werden de presidentsverkiezingen in Frankrijk ook beslist in de tweede ronde, met Macron en Le Pen als de twee kandidaten. De huidige president won deze beslissende ronde met overmacht en kreeg twee derde van de stemmen.
De kiezersopkomst was laag bij die verkiezingen en toen al was duidelijk dat er serieus rekening gehouden moest worden met de populaire beweging van Marine Le Pen, die op rechts veel kiezers wist te mobiliseren.
Peilingen liggen steeds dichter bij elkaar
Sinds half maart is Le Pen bezig aan een enorme inhaalslag in de peilingen. Waar Macron vooraf werd gezien als de gedoodverfde winnaar, is die winst ineens niet zo zeker meer.
Hoewel de president nog steeds de favoriet is, loopt Le Pen in. “Franse kiezers schuiven op naar rechts”, schreef de NOS eerder deze week.
Macron kan nu in de eerste ronde op zo’n 27 procent van de stemmen krijgen, Le Pen 21 procent. Een groot verschil, maar in de tweede ronde worden stemmen voor andere (rechtse en linkse) kandidaten meegeteld, en dan kan het een stuk dichterbij elkaar komen te liggen.
Wie is Emmanuel Macron eigenlijk?
Macron (44 jaar) kwam in 2017 als outsider op bij de toenmalige presidentsverkiezingen met zijn beweging En Marche, die hij net een jaar eerder had opgericht. Hij won de presidentsverkiezingen met een centrum-liberaal programma en werd zo de jongste president van Frankrijk ooit.
Macron is een oud-bankier die twee jaar minister van Economie was toen de socialist François Hollande president was. Hij ziet zichzelf als pragmatische centrumpoliticus. Op electoraal gebied is dat misschien zijn kracht, maar ook zijn zwakte: critici rekenen het hem aan dat hij zich weinig voor elkaar krijgt met grote hervormingen.
En wie is zijn tegenstrever Marine Le Pen?
Marine Le Pen weet de kiezers te bereiken die het “rijkeluiszoontje” Macron maar niet weet te vinden: de Fransen van buiten de stad, van het platteland, vaak uit de wat armere klassen.
Le Pen komt uit een echt politiek gezin: de radicaal-rechtse partij Rassemblement National (eerder Front National) werd opgericht door haar vader Jean-Marie Le Pen en ook haar nichtje Marine Maréchal-Le Pen zit in de politiek.
Le Pen is tegen migratie, sceptisch over het Franse lidmaatschap van de Europese Unie en wilde eerder uit de euro stappen. In de huidige campagne legt ze de nadruk echter op de economisch uitdagende tijden, waarin de koopkracht onder druk staat van mensen die het toch al niet breed hebben.
Wie zijn de andere uitdagers?
Uiteraard doen er meer kandidaten mee aan de eerste ronde. De meest in het oog springende is Éric Zemmour, de grootste concurrent van Le Pen. Zemmour is een extreemrechtse columnist die eind vorig jaar omhoogschoot in de peilingen maar inmiddels is teruggevallen in de peilingen. Hij is zeer uitgesproken in zijn ideeën over migratie en islamofobie.
Na Macron en Le Pen doet Jean-Luc Mélenchon het goed in de peilingen. Hij is extreemlinks in alle thema’s waar hij zich voor inzet en doet voor de derde keer mee aan de verkiezingen.
Op ongeveer gelijke hoogte met Zemmour, en dus onder Mélenchon, staat de conservatieve Valérie Pécresse. Ze komt uit de partij van oud-president Sarkozy en haar electoraat kan in de tweede ronde een belangrijke rol gaan spelen.
Macron voerde amper campagne
De grote favoriet voor de presidentsverkiezingen heeft zich amper beziggehouden met de campagne. Volgens critici ging Macron het campagne voeren uit de weg, volgens het Élysée was Macron bezig met de oorlog in Oekraïne.
Uiteindelijk hield de president één grote campagnebijeenkomst, in het weekend voor de eerste ronde. Le Pen was juist heel zichtbaar: gevolgd door camera’s ging ze stad en land af, sprak ze met de gewone burger in plattelandsdorpjes en vergeten steden om zichzelf neer te zetten als kandidaat van het volk.
De lage koopkracht domineert de verkiezingen
Onderwijs, sociale zekerheid en migratie zijn iedere verkiezingen thema’s in Frankrijk. De grote hervormingen die Macron gepland had voor het pensioenstelsel zijn niet gelukt, en Le Pen valt de huidige president hard aan op zijn plan om de pensioenleeftijd te verhogen van 62 naar 65 jaar – zeker omdat dit een thema is waarmee ze ook op links stemmen kan trekken.
Maar niets domineert de verkiezingen zozeer als de koopkracht. Zoals veel Europese landen lijdt Frankrijk onder stijgende prijzen: elektriciteit, gas en benzine stijgen in prijs mede vanwege de oorlog in Oekraïne en het dagelijks leven wordt steeds duurder voor de Fransen. Zelfs de prijs van een stokbrood stijgt, en dat kan wel eens een doorslaggevende factor zijn.
De oorlog in Oekraïne: het stokpaardje van Macron
Hoe cru het ook klinkt: de oorlog in Oekraïne kwam voor Macron op een goed moment. Hij kon zich portretteren als staatsman, die de rol van Frankrijk op het wereldtoneel onderstreepte door tot op het laatste moment te bemiddelen tussen Rusland en Oekraïne.
Macron sprak met de Russische president Poetin, de Oekraïense president Zelenski, de Amerikaanse president Biden en andere wereldleiders. Het deed de populariteit van Macron goed, maar inmiddels is de piek voorbij en lijken de Fransen een president te willen die zich concentreert op thema’s die dichterbij huis liggen.
Vladimir Poetin en Marine Le Pen
Toch hangt de oorlog in Oekraïne nog steeds als een donkere wolk boven de verkiezingen, en met name de rol die Vladimir Poetin hierin speelt. Waar de invasie voor Macron een moment was om zich te tonen als wereldleider, moest Marine Le Pen zich juist verdedigen vanwege haar banden met Poetin.
In 2014 leende haar partij miljoenen van een Russische bank om een campagne te kunnen betalen en in 2017 trok Le Pen naar Moskou in aanloop naar de presidentsverkiezingen met Poetin.
Voor de huidige presidentsverkiezingen was er een pamflet gedrukt over het leven van Le Pen, met daarin een foto van de ontmoeting met Poetin. Na de invasie werden duizenden van deze flyers vernietigd, maar het pamflet staat nog wel op haar campagnewebsite.
De kiezersopkomst kan wel eens beslissend gaan zijn
In 2017 stemden weinig Fransen en de desinteresse of het wantrouwen in de Franse politiek werd in 2021 nog eens bevestigd bij de regionale verkiezingen, toen nog geen derde van de Franse stemgerechtigden zijn of haar stem uitbracht.
Ook voor deze verkiezingen wordt een lage opkomst verwacht, met name jongeren blijven naar verwachting thuis. Politicologen verwachten dat een lage opkomst met name slecht nieuws betekent voor Marine Le Pen, die zich juist presenteert als een kandidaat die een nieuw geluid vertegenwoordigt.